รายชื่อองค์คณะตุลาการคดีปราสาทพระวิหาร มีประเทศอะไรบ้าง

องค์คณะตุลาการและการลงคะแนนเสียง 12 เสียง ที่ทำให้สูญเสียปราสาทพระวิหาร

คดีปราสาทพระวิหารเป็นหนึ่งในคดีประวัติศาสตร์ที่สำคัญที่สุดคดีหนึ่งที่ขึ้นสู่ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ (International Court of Justice – ICJ) ณ กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ ซึ่งไม่เพียงแต่สร้างความตึงเครียดทางการทูตระหว่างไทยและกัมพูชา แต่ยังได้สร้างบรรทัดฐานทางกฎหมายระหว่างประเทศที่สำคัญ บทความนี้จะเจาะลึกถึงรายละเอียดของคดีนี้ โดยเน้นที่การลงคะแนนเสียงของตุลาการทั้ง 12 ท่าน จาก 12 ประเทศ พร้อมทั้งวิเคราะห์ผลกระทบและบทเรียนที่ได้รับ

---

1. ความเป็นมาของปราสาทพระวิหาร: มรดกทางวัฒนธรรมและความขัดแย้ง

ปราสาทพระวิหาร (Preah Vihear) เป็นปราสาทหินโบราณที่ตั้งอยู่บนหน้าผาสูงชันของเทือกเขาพนมดงรัก ชายแดนไทย-กัมพูชา สร้างขึ้นในสมัยอาณาจักรขอมโบราณ มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ ศิลปะ และสถาปัตยกรรมอย่างยิ่งมายาวนาน การควบคุมดูแลปราสาทพระวิหารแห่งนี้ได้กลายเป็นประเด็นพิพาทระหว่างสยาม (ประเทศไทยในปัจจุบัน) และฝรั่งเศส (ในฐานะเจ้าอาณานิคมของกัมพูชา) มาตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 หลังจากสยามต้องเสียดินแดนหลายส่วนให้แก่ฝรั่งเศส ความพยายามในการปักปันเขตแดนที่ชัดเจนยังคงเป็นปัญหาที่ค้างคา โดยเฉพาะในบริเวณที่ตั้งของปราสาทพระวิหารซึ่งมีความซับซ้อนทางภูมิศาสตร์และตีความได้หลายแบบตามสนธิสัญญาและแผนที่ที่ทำขึ้นในอดีต

---

2. จุดเริ่มต้นของคดีความ: เมื่อความตึงเครียดปะทุขึ้น

คดีปราสาทพระวิหาร เป็นความขัดแย้งเกี่ยวกับปราสาทพระวิหารได้ปะทุขึ้นอีกครั้งในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 20 ระหว่างประเทศไทยและประเทศกัมพูชา หลังจากกัมพูชาได้รับเอกราชจากฝรั่งเศส กัมพูชาได้อ้างสิทธิ์เหนือปราสาทพระวิหารอย่างเต็มที่ ในขณะที่ประเทศไทยยังคงยืนยันในสิทธิของตนจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์และแนวปฏิบัติที่มีมาอย่างยาวนาน ความตึงเครียดได้ทวีความรุนแรงขึ้นจนนำไปสู่การเผชิญหน้าทางทหารขนาดเล็กในปี พ.ศ. 2501 (ค.ศ. 1958) เพื่อยุติข้อพิพาทและหลีกเลี่ยงการสู้รบที่อาจบานปลาย ทั้งสองประเทศจึงตกลงที่จะนำคดีขึ้นสู่ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศตามข้อเสนอของกัมพูชา ซึ่งเป็นทางออกที่สันติและเป็นไปตามหลักกฎหมายระหว่างประเทศ

---

3. กระบวนการพิจารณาคดี: การต่อสู้ทางกฎหมายและเอกสารหลักฐาน

ในขณะนั้นประเทศไทยอยู่ภายใต้การนำของ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งเป็น ผู้นำทางการเมือง และนายกรัฐมนตรีผู้ทรงอำนาจจากการทำรัฐประหารในปี พ.ศ. 2501 คดีปราสาทพระวิหารได้เข้าสู่การพิจารณาของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศในปี พ.ศ. 2502 (ค.ศ. 1959) กัมพูชาในฐานะโจทก์ได้ยื่นฟ้อง โดยประเทศกัมพูชาอ้างว่าปราสาทพระวิหารตั้งอยู่ในอาณาเขตของตนตามแผนที่ภาคผนวก 1 ของสนธิสัญญาฝรั่งเศส-สยาม ปี พ.ศ. 2450 (ค.ศ. 1907) และการที่ประเทศไทยไม่เคยโต้แย้งแผนที่ดังกล่าวอย่างเป็นทางการถือเป็นการยอมรับโดยปริยาย (acquiescence) ในขณะที่ประเทศไทยในฐานะจำเลยได้โต้แย้งว่าสนธิสัญญาปี พ.ศ. 2450 ไม่ได้ระบุถึงปราสาทพระวิหารอย่างชัดเจน และแผนที่ดังกล่าวเป็นเพียงแผนที่แสดงแนวเขตที่ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของสนธิสัญญา อีกทั้งยังอ้างถึงหลักฐานทางประวัติศาสตร์ การปกครอง และการแสดงออกถึงอธิปไตยเหนือปราสาทอย่างต่อเนื่องมาโดยตลอด ทีมกฎหมายของทั้งสองฝ่ายได้นำเสนอพยานหลักฐาน ข้อโต้แย้ง และเอกสารทางประวัติศาสตร์จำนวนมากต่อศาล ซึ่งกินระยะเวลานานหลายปี

---

4. องค์คณะตุลาการและการลงคะแนนเสียง 12 เสียง: ผู้ตัดสินชะตากรรม

เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2505 (ค.ศ. 1962) ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศได้มีคำพิพากษาในคดีปราสาทพระวิหาร โดยวินิจฉัยว่าปราสาทพระวิหารตั้งอยู่ในอาณาเขตของกัมพูชาและประเทศไทยมีหน้าที่ต้องถอนกำลังทหารหรือตำรวจที่ประจำการอยู่ในบริเวณปราสาทและส่งคืนโบราณวัตถุที่นำออกไปจากปราสาท คำพิพากษาดังกล่าวมีขึ้นด้วยคะแนนเสียง 9 ต่อ 3 เสียง จากองค์คณะตุลาการทั้งหมด 12 ท่าน ซึ่งประกอบด้วย:

• คะแนนเสียงสนับสนุนกัมพูชา (9 เสียง):
  • Sir Gerald Fitzmaurice (สหราชอาณาจักร)
  • Jean Spiropoulos (กรีซ)
  • Philip C. Jessup (สหรัฐอเมริกา)
  • Vladimir Koretsky (สหภาพโซเวียต)
  • José Luis Bustamante y Rivero (เปรู)
  • Roberto Ago (อิตาลี)
  • Kotaro Tanaka (ญี่ปุ่น)
  • G. H. J. van der Gaag (เนเธอร์แลนด์)
  • César Bengzon (ฟิลิปปินส์)
• คะแนนเสียงสนับสนุนประเทศไทย (3 เสียง):
  • Judge Sir Percy Spender (ออสเตรเลีย) – ประธานศาล
  • Judge Jean-Baptiste Basdevant (ฝรั่งเศส)
  • Judge Lucio M. Moreno Quintana (อาร์เจนตินา)

เป็นที่น่าสังเกตว่า ประธานศาลในขณะนั้น คือ ท่านเซอร์ เพอร์ซีย์ สเปนเดอร์ จากออสเตรเลีย ได้ลงคะแนนเสียงคัดค้านคำพิพากษา ซึ่งเป็นการแสดงออกถึงความเห็นแย้งที่สำคัญในหมู่คณะตุลาการ

---

5. เหตุผลในการตัดสิน: แผนที่และความนิ่งเฉย

เหตุผลหลักที่ศาลใช้ในการตัดสิน คือการให้ความสำคัญกับ แผนที่ภาคผนวก 1 (Annex I Map) ที่จัดทำขึ้นโดยคณะกรรมาธิการผสมปักปันเขตแดนระหว่างฝรั่งเศส-สยาม ศาลพิจารณาว่าถึงแม้แผนที่ดังกล่าวอาจไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของสนธิสัญญาโดยตรง แต่การที่สยามไม่ได้โต้แย้งความถูกต้องของแผนที่และมีการนำแผนที่ดังกล่าวไปใช้งานในทางปฏิบัติเป็นระยะเวลานานหลายปี ถือเป็นการแสดงออกถึง การยอมรับโดยปริยาย (acquiescence) หรือ การยินยอมโดยดุษฎี (estoppel) ต่อแนวเขตแดนที่ปรากฏบนแผนที่ ศาลยังได้พิจารณาถึงข้อเท็จจริงที่ว่าประเทศไทยไม่เคยแสดงออกถึงการอ้างสิทธิ์เหนือปราสาทพระวิหารอย่างชัดเจนและสม่ำเสมอในห้วงเวลาที่ผ่านมาเท่ากับการยอมรับแนวปฏิบัติที่เกิดขึ้นตามแผนที่ นอกจากนี้ ศาลยังได้พิจารณาถึงลักษณะทางภูมิศาสตร์ของปราสาทซึ่งตั้งอยู่บนหน้าผาที่หันหน้าเข้าหากัมพูชาเป็นสำคัญ

---

6. ผลกระทบของคำพิพากษา: การเสียปราสาทและการตั้งรับทางการทูต

คำพิพากษาคดีปราสาทพระวิหารของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศในปี พ.ศ. 2505 สร้างความไม่พอใจอย่างมากในประเทศไทย แม้ว่ารัฐบาลในขณะนั้นจะยอมรับคำตัดสินของศาลในท้ายที่สุด แต่การสูญเสียอธิปไตยเหนือปราสาทพระวิหารได้สร้างบาดแผลทางประวัติศาสตร์และความรู้สึกชาตินิยมอย่างรุนแรง การยอมรับคำตัดสินเป็นไปอย่างยากลำบากและสร้างความท้าทายทางการเมืองภายในประเทศอย่างมาก รัฐบาลไทยต้องดำเนินการถอนกำลังทหารและเจ้าหน้าที่ออกจากบริเวณปราสาทตามคำสั่งศาล และปราสาทพระวิหารได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของอาณาเขตของกัมพูชาอย่างเป็นทางการ อย่างไรก็ตาม ความรู้สึกเป็นเจ้าของและการอ้างสิทธิ์เหนือปราสาทพระวิหารยังคงเป็นประเด็นที่ละเอียดอ่อนและเป็นที่ถกเถียงกันในประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบัน

---

7. บทเรียนทางกฎหมายระหว่างประเทศ: ความสำคัญของแผนที่และการแสดงเจตนา

คดีปราสาทพระวิหารได้มอบบทเรียนที่สำคัญหลายประการในด้านกฎหมายระหว่างประเทศ:

• ความสำคัญของแผนที่: คดีนี้เน้นย้ำถึงความสำคัญของแผนที่ในการกำหนดเขตแดนระหว่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีการนำไปใช้และยอมรับในทางปฏิบัติ แม้จะไม่ได้ระบุอย่างชัดเจนในสนธิสัญญา
• หลักการยอมรับโดยปริยาย (Acquiescence) และการยินยอมโดยดุษฎี (Estoppel): คดีนี้เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการนำหลักการเหล่านี้มาใช้ในการพิจารณาข้อพิพาท โดยศาลถือว่าการที่ประเทศหนึ่งไม่โต้แย้งหรือยอมรับการกระทำของอีกประเทศหนึ่งโดยไม่ทักท้วงเป็นระยะเวลานาน อาจถือเป็นการยอมรับสิทธิ์หรือสถานะทางกฎหมายนั้นๆ
• การตีความสนธิสัญญา: คดีนี้แสดงให้เห็นถึงความซับซ้อนในการตีความสนธิสัญญาเก่า และความจำเป็นในการพิจารณาบริบททางประวัติศาสตร์และแนวปฏิบัติที่เกี่ยวข้อง
• การระงับข้อพิพาทโดยสันติ: แม้จะเป็นเรื่องละเอียดอ่อนและสร้างความเจ็บปวด คดีนี้เป็นตัวอย่างที่ดีของการใช้กระบวนการทางกฎหมายระหว่างประเทศในการระงับข้อพิพาทอย่างสันติ แทนการใช้กำลัง

---

8. มรดกและผลสืบเนื่อง: จากปราสาทสู่มรดกโลก

หลังจากคำพิพากษาในปี พ.ศ. 2505 ปราสาทพระวิหารยังคงเป็นประเด็นความขัดแย้งเป็นระยะ ๆ โดยเฉพาะเมื่อกัมพูชาได้ยื่นคำขอให้ขึ้นทะเบียนปราสาทพระวิหารเป็นมรดกโลกจากองค์การยูเนสโกในปี พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) การยื่นขอขึ้นทะเบียนนี้ได้จุดชนวนความตึงเครียดขึ้นอีกครั้ง เนื่องจากประเทศไทยมองว่าเป็นการอ้างสิทธิ์เหนือพื้นที่โดยรอบปราสาท นำไปสู่การปะทะตามแนวชายแดนหลายครั้ง อย่างไรก็ตาม ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศได้มีคำวินิจฉัยเพิ่มเติมในปี พ.ศ. 2556 (ค.ศ. 2013) โดยยืนยันคำตัดสินเดิมและระบุว่าพื้นที่โดยรอบปราสาทพระวิหารเป็นของกัมพูชาตามคำพิพากษาปี พ.ศ. 2505 การขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกของปราสาทพระวิหารในปี พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้ปราสาทแห่งนี้ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติในฐานะมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของมนุษยชาติ แต่ก็ยังคงทิ้งร่องรอยของความรู้สึกที่ซับซ้อนในหมู่ประชาชนชาวไทย

---

สรุป

คดีปราสาทพระวิหารที่ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศเป็นบทพิสูจน์ถึงความซับซ้อนของกฎหมายระหว่างประเทศ ความสำคัญของการตีความสนธิสัญญา และผลกระทบของการกระทำที่ไม่โต้แย้งในอดีต แม้ว่าคำตัดสินในปี พ.ศ. 2505 จะสร้างความเจ็บปวดและความไม่พอใจในประเทศไทย แต่ก็เป็นบทเรียนอันล้ำค่าที่เน้นย้ำถึงความจำเป็นในการดำเนินการทางการทูตอย่างรอบคอบ การบริหารจัดการเอกสารและหลักฐานอย่างรัดกุม และการเคารพในกระบวนการยุติธรรมระหว่างประเทศ คดีนี้ยังคงเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ไทย-กัมพูชาที่สะท้อนถึงการต่อสู้เพื่ออธิปไตย มรดกทางวัฒนธรรม และความพยายามในการแสวงหาทางออกที่สันติสำหรับความขัดแย้งที่ยืดเยื้อมานาน

คำถามและคำแนะนำเกี่ยวกับ ปราสาทพระวิหาร

---

*ที่มาข้อมูลอ้างอิงและรูปภาพประกอบบทความ:

• International Court of Justice. Case Concerning the Temple of Preah Vihear (Cambodia v. Thailand), Judgment of 15 June 1962, I.C.J. Reports 1962, p. 6.
• บทความและงานวิชาการที่เกี่ยวข้องกับการตีความคำพิพากษาคดีปราสาทพระวิหาร เช่น
  • Thio, Li-ann. “The Preah Vihear Case Revisited: Cambodia v. Thailand (Merits).” Singapore Journal of Legal Studies, 2014, pp. 248-278.
  • บางส่วนของข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และภูมิหลังของคดีนี้สามารถศึกษาได้จากเอกสารทางประวัติศาสตร์และวิทยานิพนธ์ที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชาและกฎหมายระหว่างประเทศ
• ข่าวสารและบทความวิเคราะห์จากสื่อมวลชนและหน่วยงานวิชาการที่น่าเชื่อถือที่ติดตามสถานการณ์ปราสาทพระวิหารมาอย่างต่อเนื่อง